Wanneer je ernstig of ongeneeslijk ziek bent, onderga je vaak verschillende behandelingen of therapieën om je leven te verlengen of te redden. Als patiënt heb je op elk moment het recht om een therapie of behandeling te weigeren of stop te zetten, bijvoorbeeld omdat de behandeling te belastend is of omdat je die niet langer zinvol vindt. Je kan bijvoorbeeld sondevoeding, een chirurgische ingreep of een ziekenhuisopname weigeren of chemotherapie stopzetten.
Bepaalde behandelingen kunnen je leven verlengen, maar hebben wel een zware impact op je levenskwaliteit en comfort. De afweging tussen levensverlenging en levenskwaliteit is bijzonder persoonlijk. Je arts zal je zo goed mogelijk informeren, maar het is aan jou en je naasten om te beslissen welke behandelingen jullie nog zinvol en menswaardig vinden. Sommige mensen willen alle beschikbare behandelingen proberen, anderen zien dan weer op tegen de zoveelste zware behandeling, bijvoorbeeld omdat ze zich daardoor nog zieker voelen.
Het recht om een behandeling te weigeren of stop te zetten is een belangrijk recht binnen de Wet op de Patiëntenrechten. Als je voldoende geïnformeerd bent en volledig begrijpt wat de gevolgen van je keuze zijn, moeten zorgverleners je keuze steeds respecteren. Het spreekt voor zich dat je nog steeds recht hebt op de best mogelijke zorg, ook als je een bepaalde behandeling hebt geweigerd.
Wat als je je wil niet meer kan uitdrukken, bijvoorbeeld bij vergevorderde dementie of bewusteloosheid?
Als je in het verleden een voorafgaande negatieve wilsverklaring hebt opgesteld, zal de arts de wensen die je hierin hebt vastgelegd respecteren. Een negatieve wilsverklaring is een schriftelijk document waarin je aangeeft welke behandelingen je niet meer wenst als je in de toekomst je wil niet meer zou kunnen uitdrukken.
Het is belangrijk om op tijd je wensen te bespreken met je arts en vast te leggen in een wilsverklaring, ook als je nog niet ziek bent of als je je nog lang niet in een palliatieve fase bevindt. Dit heet vroegtijdige zorgplanning. Dankzij vroegtijdige zorgplanning zal je toekomstige zorg zo goed mogelijk op jouw wensen worden afgestemd, ook als je zelf je wil niet meer kan uitdrukken. Als er geen wilsverklaring voorhanden is, zal de arts je vertegenwoordiger raadplegen. Lees hier meer over vroegtijdige zorgplanning.
Meer weten over levenseindebeslissingen? Download hier onze brochure ‘Medisch begeleid sterven. Een begrippenkader’