Boeken
Peuters en kleuters
Van den Abeele, V. (2007). Oma, ik ben Marloes! Uitgeverij Columbus
Marloes gaat graag naar haar om toe. Ze bakken koekjes en doen samen boodschappen. Maar op een dag herkent oma haar niet meer. En zet oma zomaar haar schoenen in de koelkast. Marloes hoort dat oma een ziekte heeft waardoor je in de war raakt. Toch blijft oma de liefste oma van de hele wereld.
categorie: peuters en kleuters
Fiddelaers, R. (). Bo de Beer neemt afscheid. Uitgeverij In de Wolken
Een kleurboekje voor kleine kinderen over afscheid nemen en rouwen. Het begeleidende voorleesgedichtje gaat over Bo de Beer die afscheid moet nemen van Beer. Uitstekend te gebruiken om kleine kinderen voor te bereiden op een begrafenis of crematie.
categorie: peuters en kleuters
Put, D. (2011). Als de maan lacht. Uitgeverij Clavis
Een zeer gevoelig verhaal over een groot verlies van een klein meisje waarin emoties heel herkenbaar worden weergegeven. Voor kinderen vanaf 4j.
categorie: peuters en kleuters
Van Emmerik, Y.(2004). Als vlinders konden spreken. Uitgeverij Ten Have
De auteur gaat naast het kind staan en schrijft over schrik, het gemis en over wat ‘dood-zijn’ eigenlijk is. In korte en eenvoudige teksten wordt rouw voor kinderen bespreekbaar.
categorie: peuters en kleuters
Koppens, J. (2012). Poes denkt aan vis. Uitgeverij Clavis
Wat gek. De Vis van Poes beweegt niet meer. Hond en Poes proberen Vis weer te laten zwemmen, maar dat lukt niet. Giraf weet wat er aan de hand is: Vis is dood. Samen besluiten ze Vis te begraven. Maar Poes wil Vis niet vergeten. Hoe kan Poes aan Vis blijven denken? Een zacht verhaal over verdriet en steun. Voor kinderen vanaf 30mnd
categorie: peuters en kleuters
Van Genechten, G. (2010). Rikki en de eekhoorn. Uitgeverij Clavis
Het is herfst in het bos. Rikki is op zoek naar kastanjes, maar hij vindt op de grond ook een eekhoorn. Slaapt hij? Is hij ziek of heeft hij zijn pootje gebroken? Rikki haalt zijn vriendinnetje Anni erbij en samen brengen ze de eekhoorn naar Rikki’s mama. Die ziet meteen wat er aan de hand is. Een ontroerend verhaal over afscheid nemen.
categorie: peuters en kleuters
Dieltiens, K. (2013). De Gouden bal. Uitgeverij Clavis
Dit boek is een heruitgave van een bijzondere titel over rouwverwerking, afscheid nemen en verlies. Het verhaal gaat over geboren worden, kind mogen zijn, en sterven als deel van het leven.
categorie: peuters en kleuters
Van Hest, P. (2013). Sjuleke. Uitgeverij Clavis
Sjuleke is de hond van Roman. Roman vindt het heerlijk om indiaantje te spelen en zich te verstoppen. Papa en mama kunnen hem niet vinden, maar Sjuleke natuurlijk wel. Roman en Sjuleke zijn dan ook dikke vrienden.
Als Roman op een ochtend bij de mand van Sjuleke komt, beweegt hij niet. Sjuleke is dood. Samen met papa en mama moet Roman zijn verdriet verwerken. Maar hij blijft aan Sjuleke een prachtige herinnering over houden.
categorie: peuters en kleuters
Varley, S. (2006). Derk Das blijft altijd bij ons. Uitgeverij lemniscaat – ook op YouTube
Prentenboek over Derk Das, die voelt dat hij spoedig zal sterven. Als dat inderdaad gebeurt (hij droomt van een doorgang door een lange tunnel), zijn alle dieren erg verdrietig, maar later herinneren ze zich allerlei dingen die ze van Das geleerd hebben. Ze verwerken hun verdriet door samen te praten over hun vriend.
categorie: peuters en kleuters
Bruna, D. (2008). Lieve oma pluis. Uitgeverij Mercis publishing – ook op You Tube
Oma Pluis is doodgegaan en Nijntje heeft veel verdriet. Oma wordt thuis opgebaard en de begrafenis vindt plaats op een rustig plekje in het bos. Ten slotte zien we Nijntje plantjes brengen naar het graf. Een moeilijk thema dat op lichtvoetige en directe wijze beschreven is en aansluit bij de kinderlijke belevingswereld. Vanaf 2j.
categorie: peuters en kleuters
Kuyper, S. (2007). Sjaantje doet alsof. Uitgeverij Nieuw Amsterdam
In Sjaantje doet alsof laten ze treffend zien hoe je om kunt gaan met het gegeven dat iemand er niet meer is. Je kunt verdrietig zijn, je kunt somber worden, maar je kunt diegene ook in je herinnering terughalen en even doen alsof hij er nog is.
categorie: peuters en kleuters
Verrept, P. (2010). Ik mis je. Uitgeverij Larrios
Toen Anja verhuisde, voelde ik me raar. Ze was mijn beste vriendje. ‘Ik denk dat je haar mist’, zei mama. Wat is dat, missen, vroeg ik me af.
Ik dacht aan Anja en ik dacht aan oma. Oma is dood. Ik denk dat oma altijd dood zal blijven.
categorie: peuters en kleuters
Velthuijs, M. (2010). Kikker en het vogeltje. Uitgeverij Leopold – ook op YouTube
Kikker en zijn vriendjes vinden in het bos een dood vogeltje. Kikker denkt dat het vogeltje slaapt, eend denkt dat het ziek is, maar haas weet dat er meer aan de hand is. De dieren besluiten om het vogeltje te begraven. Ze zijn onder de indruk. Dan gaan ze verder spelen. Het leven gaat verder.
Het prentenboek wil jonge kinderen iets bijbrengen over dood en de rituelen die daarbij horen. Na het ritueel gaat het gewone leven verder. De dieren hernemen zoals kinderen hun spel en ook de natuur herleeft. De dode vogel is vervangen door een soortgenoot. Deze optimistische aanpak sluit goed aan bij de voorstelling die jonge kinderen hebben van de dood. Dat de personages dieren zijn, maakt het verhaal ook minder bedreigend.
categorie: peuters en kleuters
Gray, N. (2004). Opa en Kleine Beer. Uitgeverij Columbus
Een ontroerend prentenboek over Kleine Beer die dol is op zijn opa. Helaas gaat opa dood.
Kleine Beer gaat graag op bezoek gaan bij Opa beer, elke vrijdagmiddag. Samen drinken ze thee en klimmen ze in het boomhuis in de tuin, om uit te kijken over de grote wereld in de verte. Opa vertelt Kleine Beer over vroeger, toen opa zelf nog klein was. Maar op een dag ligt opa beer in het ziekenhuis. Hij is zo ziek, dat hij geen verhaal kan vertellen aan Kleine Beer, die natuurlijk bij opa op bezoek komt. “Vertel jij mij deze keer maar een verhaal”, zegt opa. Dus vertelt Kleine Beer zelf een verhaal, over een kleine beer die elke vrijdag thee drinkt met zijn opa, en in het boomhuis klimt, en naar verhalen luistert… Opa beer valt in slaap, in het ziekenhuis. Hij is al heel oud, en mama vertelt Kleine Beer dat opa is gestorven. Kleine Beer is nog nooit zo verdrietig geweest. Maar hij weet zeker, dat hij later net opa beer wil worden als zijn eigen opa beer!
categorie: peuters en kleuters
Intrabartolo J. (2013). Waar is oma nu ? Uitgeverij Scrivo
Waar is oma nu? is een eenvoudig, kleurrijk en positief kinderboek, dat een ingrijpend thema behandelt: de dood van een familielid.
De lezer volgt het meisje Isa, dat onlangs haar oma heeft verloren en volhardend op zoek gaat naar het antwoord op haar vraag: waar is oma nu? In simpele bewoordingen en met aansprekende illustraties komen allerlei aspecten van de dood aan de orde, zoals de begrafenis, de onsterfelijkheid van de geest én de verschillende denkbeelden die er zijn rondom `het hiernamaals’.
categorie: peuters en kleuters
Fiddelaers, R. (2011). Doodgaan is geen feest. Over doodgaan, cremeren en rouwen. Uitgeverij In de Wolken
Dit informatieve prentenboek vertelt hoe twee jonge kinderen de dood van hun papa ervaren. De drukte in huis, het afscheid van papa, het cremeren, de reacties van de kinderen op de afwezigheid van hun papa wordt in korte zinnen bij een prent beschreven.
categorie: peuters en kleuters
Van de Donk, H. (2013). Het wolkenhuis. Uitgeverij In de Wolken
Dit boek is gemaakt voor kinderen van 0 tot 6 jaar die met verlies te maken krijgen. Het boek is een praktisch hulpmiddel om aan zeer jonge kinderen uit te leggen wat het betekent als hun papa of mama doodgaat. De mooie illustraties ondersteunen het verhaal.
categorie: peuters en kleuters
Slosse, N. (2013). Grote boom is ziek. Uitgeverij Abimo – ook op You Tube
Het prentenboek “Grote Boom is ziek” wil een open communicatie over een ernstige ziekte bij een geliefde ander stimuleren. Kinderen eerlijk betrekken wanneer iemand in hun omgeving getroffen wordt door een levensbedreigende ziekte, maakt de situatie voor alle betrokkenen minder bedreigend.
categorie: peuters en kleuters
Cobb, R. (2014). Ik mis mama. Uitgeverij Biblion
Ik mis mama is een bijzonder boek over het verlies van een ouder. Heldere teksten en rake beelden verhalen over de vele emoties die een rouwend kind kan ervaren, van woede tot schuldgevoel en van verdriet tot verbijstering.
categorie: peuters en kleuters
Alting, O. (2013). Waar is opa beer? Uitgeverij Pica
Beertje begrijpt niet veel van doodgaan en heft veel verdriet als hem wordt verteld dan opa er nooit meer zal zijn om met hem te spelen. Prentenboek geschikt voor kinderen vanaf 3j.
categorie: peuters en kleuters
Heutink, E. (2010). Merijntje Muis. Uitgeverij In de wolken
Een kleurboekje voor kleine kinderen. Het begeleidende voorleesgedichtje gaat over Merijntje Muis die afscheid neemt van lieve Muis.
categorie: peuters en kleuters
Van den Berg, M. (2005). De ballonreis. Uitgeverij Ten Have
Het verhaal gaat over een lieve opa en zijn kleinkind. Opa is heel dichtbij. Hij is er bijna altijd. Als er iemand jarig is, als er feest is, om op te passen. Maar dan wordt opa erg ziek. Gaat mijn opa dood? Dit is mijn opa niet. Wat betekent het voor een kleinkind als opa of oma ziek wordt en sterft?
categorie: peuters en kleuters
Neefjes, A. (2009). Een ballon voor opa. Uitgeverij Leopold
De opa van Tara zit aan allemaal slangetjes vast. Hij ligt in het ziekenhuis. Tara mag hem even opzoeken, maar papa blijft de hele middag. Dan gaat de telefoon. Mama schrikt en Tara weet: opa is dood. Ze begint te huilen. Na een tijdje komen de vragen. Hoelang blijft opa dood? Wat is dood eigenlijk? En waar moet opa’s papegaai nu wonen? Voorleesboekje.
categorie: peuters en kleuters
Sommer, A. (2003). Dag oma. Uitgeverij Ploegsma
Het verhaal van ongeloof en verdriet van een kind en een zoektocht naar de invulling van het gemis van een grootouder.
categorie: peuters en kleuters
Devos, K. en Jong, C. (2013). Nooit is voor altijd. Davidsfonds
Op een dag was zusje weg. Haar stoel bleef leeg, haar bed onbeslapen, haar beer onbeknuffeld. Mama had verdriet. Dat kon je zien, zelfs aan haar knieën. Papa was stil en onzichtbaar. Wanneer zijn zusje verdwijnt, blijft de jongen verward achter. Wat betekent ‘dood’? Zal hij zijn zusje nooit meer zien? Zijn vader neemt hem mee naar de eekhoorn, zijn moeder toont hem de ster. De jongen wil zo graag naar zijn zusje toe, dat hij besluit iets te verzinnen. Hij begint te tekenen.
categorie: peuters en kleuters
Gaudesaboos, P. en Lorraine, F. (2011). Mannetje koek schrijft een boek. Uitgeverij Lannoo
Dit boek over de vrienden van Mannetje Koek gaat over Martha? Zij is pas gestorven. Iedereen hield van Martha en heeft zijn eigen herinneringen. Iedereen wil graag iets tastbaars overhouden om aan haar terug te denken. Terwijl de vrienden haar huis opruimen, neemt de ene de koelkast mee, de andere haar kookboek en een derde een eng Afrikaans masker waarmee Martha hem van de hik afhielp. Het huis wordt leger. Daar worden ze verdrietig van. Dus vrolijken ze samen het huis weer op. Een herkenbaar verhaal over gemis.
categorie: peuters en kleuters
Nijssen, E. (2009). Benjamin. Uitgeverij Clavis
Robin krijgt een broertje, maar Benjamin is erg ziek en sterft. De ouders van Robin zijn ontroostbaar. Gelukkkig heeft Robin een lieve oma en opa, een toffe tante en een attente juf die hem opvangen en hem helpen het verdriet te verwerken. En dan gebeurt er een wonder!
categorie: peuters en kleuters
De Vos, R. (2009). Lies en Kleine Kater. Uitgeverij Clavis
Grote hond bijt kleine kater; Kater is stil en beweegt niet meer.
categorie: peuters en kleuters
Sels, T. (2000). Nooit meer is voor altijd. Uitgeverij Clavis
De vader van Lotte is gestorven. Mama en Lotte hebben verdriet: papa komt nooit meer terug. Lotte vraagt zich af wat ‘nooit meer’ betekent. Mama is veranderd: ze speelt niet meer met Lotte, ze leest niet meer voor, ze doet niets meer… Ook Lotte is niet meer de Lotte van vroeger. Mama neemt haar op schoot. Nu weet Lotte dat alles weer goed zal worden, maar wel anders, want papa is er niet meer bij.
categorie: peuters en kleuters
Dreesen, J. (1988). De vlieger van opa. Altoria Averbode
Opa en Frederik zijn in de winter aan zee. Ze maken samen een vlieger. Ook de zomer brengen opa en Frederik samen aan zee door. Maar plots wordt opa onwel en moet naar het ziekenhuis. Opa voelt dat hij gaat sterven en wil met Frederik praten. Als de vlieger drie maal na elkaar een duikeling maakt, zullen opa en Frederik aan elkaar denken. Na de begrafenis gaat Frederik met zijn vlieger spelen. Ja, drie duikelingen! Frederik denkt aan zijn opa.
categorie: peuters en kleuters
Lagere school
Slosse, N. (2017), Vaarwel ♥ Mijn boekje vol herinneringen. Uitgeverij Van Halewyck
Wanneer een geliefd iemand doodgaat, blijft een grote leegte achter. Herinneringen zorgen ervoor dat die persoon een beetje verder leeft in je hart. Dit invulboekje helpt het kind om die herinneringen te verzamelen. Zo ontstaat een tastbaar aandenken om vandaag en in de toekomst te koesteren.
Dit is het klassieke herinneringsboek, maar dan uitgedacht voor de echte Snuiter-fan: gevoelig, verbindend, hartverwarmend, op maat van kinderen,…
De bekende illustraties uit de Snuiter-boeken van de hand van Rocío Del Moral zorgen voor de juiste sfeer, zonder te donker en droevig te worden.
categorie: lagere school
Slosse, N. (2015), Afscheid van Grote Boom. Uitgeverij vzw Talismanneke
Dit zakboekje heeft het formaat van een postkaart en is als harmonica opgevouwen. Het kan per post verstuurd worden in een gewone omslag. Het is een betekenisvolle attentie voor kinderen die een geliefd persoon verliezen door een ernstige ziekte. Ze kunnen het bij zich dragen als een tastbare steun in moeilijke momenten en het kan hen helpen om hun verdriet bespreekbaar te maken.
De voorzijde bevat 5 prachtige illustraties van Rocío Del Moral met tekst van Nathalie Slosse, de achterzijde is het personaliseerbare gedeelte.
categorie: lagere school
Huitema, A. (2010). W-auw. Een (voor)lees- & doeboek rondom het verwerken van verlies. Uitgeverij In de wolken
Dit (voor)lees-+ doeboek is voor kinderen van wie het leven is veranderd door de scheiding van hun ouders of door het overlijden van van iemand van wie ze houden. Het eerste deel van het boek bestaat uit verhalen over Tim, zijn zusje Nienke en zijn vriendinnetje Tessa. Kinderen kunnen hierin herkenning vinden. Tim, Nienke en Tessa verzinnen manieren om met hun gevoelens om te gaan zoals het maken van een schatdoos, een knuffelkruik of een doosje met herinnerzinnen. In het tweede deel van het boek staat beschreven hoe kinderen hiermee zelf aan de slag kunnen gaan. Dit boek kan een brug vormen in de communicatie tussen ouder(s) en kind en hen dichter bij elkaar brengen in hun verdriet. Verlies, op welke manier ook, doet pijn. Maar erover praten, lachen en huilen helpt. Ook leerkrachten en hulpverleners kunnen in hun ondersteuning gebruik maken van W-auw!
categorie: lagere school
Kalter, M. (2012). Waarom is iedereen zo verdrietig vandaag? Kampen (NL). Uitgeverij Roshanista
Anne en haar broertje Sam spelen vaak bij hun lieve oude buurvrouw Nel. Als buurvrouw Nel op een dag ziek wordt en overlijdt, gaat Anne op ontdekkingsreis. Ze gaat mee naar de condoléance, de afscheidsdienst en de begrafenis. Anne heeft veel vragen. Die worden door de uitvaartverzorger, de moeder van haar klasgenootje Pien, beantwoordt tijdens een excursie van Anne’s klas naar het uitvaartcentrum. Ook buurman Henk – de weduwnaar- vertelt over hoe hij het verlies van zijn vrouw verwerkt.
categorie: lagere school
Fiddelaers-Jaspers, R. (2003) Kun je de dood ook groeten? Uitgeverij KOK
101 afscheidsgedichten voor kinderen vanaf 12j
categorie: lagere school
Desegher, I. (2015). Mevrouw Justien. Uitgeverij De Eenhoorn
Een warm verhaal over iemand missen. Mevrouw Justien mist haar man, meneer Emiel. Er zit een leeg plekje in haar buik. Een heel klein gaatje. Hoe kan mevrouw Justien het gaatje vullen? Bij de tandarts? Door veel te eten? Door te praten met vriendinnen? Niets lijkt te helpen. Tot mevrouw Justien een piepklein winkeltje ontdekt. In de rekken vol boeken vindt ze troostende woorden. Mevrouw Justien neemt ze mee naar huis …
categorie: lagere school
Walsh, M. (2015) Dag lieve oma. Uitgeverij Memphis Belle
Mama vertelde mij dat oma dood is. Maar wat is dat, dood? Samen met familie en vrienden gaan we oma gedag zeggen. Ik maak een mooie tekening voor haar! Ik wil oma nooit vergeten! Dag lieve oma!…
categorie: lagere school
Puts, V. (2010) Spits. Uitgeverij Vrijdag
Veel jonge kinderen worden onverwacht met de dood geconfronteerd als iemand in hun omgeving sterft. Dit boekje helpt kinderen om na te denken over dood en afscheid nemen.
Op de laatste twee pagina’s kunnen kinderen hun eigen herinneringen en gedachten kwijt. Dit boek kwam tot stand in overleg met rouwdeskundigen en specialisten.
categorie: lagere school
Slosse, N. (2012), Toverdruppels. Uitgeverij Schuyt en Co Van Halewyck – ook op YouTube
Snuiter is verdrietig, want zijn vriend Grote Boom is ziek. Als hij begint te huilen, verschijnt de Tranenfee. Zij vangt zijn tranen op in een flesje. Een vertederend verhaal met herkenbare situaties en wijsheid op kindermaat. Met de schatkist vol spelletjes en knutselopdrachtjes van de Tranenfee, achter in het boek, hoeft niemand nog bang te zijn voor kinderverdriet en tranen. Voor je het weet wordt er weer gelachen.
categorie: lagere school
Lootens, A. (2002), Steeds een beetje meer weg. Uitgeverij Clavis
Anneleen is dol op haar oma. Elke maand spreken ze met hun tweetjes af. En telkens krijgt Anneleen iets van oma mee. Iedere keer geeft oma een beetje meer weg. Anneleen weet niet goed wat ze daar moet van denken …
categorie: lagere school
Van Hooft, M. (2014), Dag Oma. Uitgeverij Christofoor
Er is iets heel jammer gebeurd: oma is doodgegaan. Lieveke is erg verdrietig. Slak, Vlinder, Hommel, Muis, Kikker en Mier troosten haar met mooie herinneringen. En als Lieveke samen met mama een tuintje maakt, voelt ze dat oma toch heel dichtbij haar is gebleven. Een troostrijk verhaal.
categorie: lagere school
Wienese, I. (2014) Kun je internetten in de hemel? Uitgeverij De Graaff
Kinderen en jongeren uit verschillende culturen en religies vertellen welke gedachten, gevoelens en beelden zij hebben over de dood en wat er na de dood gebeurt. Dit boek is geschreven voor en door kinderen en jongeren, maar de uitgave is ook bedoeld voor ouders, familieleden, vrienden, leerkrachten, hulpverleners…
categorie: lagere school
Van Hest, P. (2015) Overal en ergens. Uitgeverij Clavis
De mama van Yolande is overleden. Het ene moment ademde ze nog. Vlak daarna niet meer. Ze was er nog wel, maar toch ook weer niet. Waar kan haar mama nu zijn? Yolanda besluit op zoek te gaan naar haar mama.
Een ontroerend boek voor kinderen vanaf 5j. Het maakt het verlies van een geliefd iemand bespreekbaar, vanuit het meisje Yolanda.
categorie: lagere school
Fiddelaers-Jaspers, R. (2013) Wanneer word je dood? Ten Have, Utrecht
Vragen van kinderen over doodgaan, begraven en cremeren.
categorie: lagere school
Defauw, J. (2015) Een golfbreker in de zee. Uitgeverij Clavis
Voor kinderen vanaf 6jaar is deze proza/prenten/dichtbundel. Dichterlijke verzen en mooie illustraties over de liefde voor en het afscheid van een opa.
categorie: lagere school
Verhulst, C. (2014), Grote woorden bij Kanker. Uitgeverij Acco
Wanneer kanker toeslaat, schieten woorden vaak tekort. Wat vertel ik mijn (klein)kind? Dit boek wil grote woorden als kanker, chemo en bestraling uitleggen op kindermaat; kindvriendelijk maar niet kinderachtig. De tekeningen en doe-opdrachten maken alles visueel concreet en toegankelijk voor jong en oud.
categorie: lagere school
Henderix, P. (2012) Bloemetjes voor Jolien, uitgeverij Clavis
Een klein meisje, Jolien, beleeft de ziekte van haar mama. Ze gaat vaak met mama naar het ziekenhuis. Jolien is bang dat mama voor altijd weg zal gaan. Gelukkig is er Yildiz, de buurvrouw. Zij is altijd blij. Ze draagt een bloemetjesdoek op haar hoofd. Mama houdt niet zo van mensen die bloemetjes dragen en Yildiz houdt dan weer niet van mensen zonder bloemetjes. Maar Jolien is steeds vaker bij Yildiz. Misschien wel voor altijd, straks? Een doordringend verhaal over afscheid nemen met rake illustraties van Anne Westerduin.
categorie: lagere school
Wacary, R. (2015), Hellup, mijn papa gaat dood. Uitgeverij Tekstone
De vader van een jongen van acht jaar wordt ziek, ernstig ziek, hij heeft slokdarmkanker. Gedurende anderhalf jaar ziet de jongen hoe zijn vader steeds zieker wordt en tenslotte zelf de beslissing neemt om niet meer te willen leven en kiest voor actieve euthanasie. Het verlies van één van de belangrijkste personen in het leven van jonge kinderen is een traumatische en ingrijpende gebeurtenis die maar moeilijk te verwerken is. Ze moeten hard werken om een periode met uitersten van verwarrende gevoelens en emoties het hoofd te kunnen bieden. De verhalen zijn gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen. In ‘Hellup, mijn papa gaat dood!’ wordt vanuit het perspectief van de jongen de periode beschreven vanaf het begin van de ziekte tot en met de uitvaart van zijn vader. Dit meelees- en voorleesboek is geschikt voor kinderen vanaf acht jaar.
categorie: lagere school
Van Riel, M. (2014) Lene op het dak van de wolken. Uitgeverij Levendig
Lene op het dak van de wolken Dit boek gaat over het verlies van dierbaren en hoe deze verder kunnen leven in onze herinneringen. Geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar. ‘Oma?’ vraagt Lene met een zachte stem. ‘Hoe zou doodgaan voelen?’ Oma glimlacht. Ze haalt haar schouders op. ‘Ik denk dat het voelt als thuiskomen na een lange vakantie. Je vindt het jammer om te gaan, maar bent ook weer blij om thuis te zijn. Zo ongeveer.’ Lene woont samen met haar broer Marcel bij haar oom en tante. Haar oma woont er ook. De vader en moeder van Lene zijn vijf jaar geleden bij een brand omgekomen. Gelukkig kan Lene daar met haar oma goed over praten. Op een dag vertelt oma dat ze ziek is en niet lang meer te leven heeft. Via haar dromen komt Lene in contact met haar ouders en maakt ze uitstapjes naar het wolkendak. Ze sluit vriendschap met een hond en durft steeds meer te vertrouwen op zichzelf. En de mensen om haar heen krijgen steeds meer vertrouwen in Lene.
categorie: lagere school
Vandewoude, K. (2003) Opa zwijgt. Uitgeverij Clavis
In de zomervakantie gaat Emma logeren bij oma en opa. Net zoals vorig jaar. Alleen is niets meer zoals vroeger, want opa is ziek. Emma vindt het niet makkelijk, zo’n heel andere opa. Met heimwee kijkt ze terug naar de tijd dat opa nog alles kon en alles voor haar deed. Tegen Wido de buurjongen vertelt ze apetrots over die opa van vroeger. Maar Wido gelooft haar niet. Opa kan immers niet eens meer praten. Toch gelooft Emma dat opa’s hoofd vol zit met woorden. Die staan allemaal op een rij, klaar om door zijn mond naar buiten te komen. Opa zwijgt. Maar Emma kijkt en luistert, en wéét wat hij bedoelt.
categorie: lagere school
Van der Kolk, A. (2012) Het huis van Oma. Uitgeverij Van Goor
Maloe houdt erg veel van haar oma en is er dan ook het hart van in als ze sterft. Ze heeft slechts goede herinneringen aan oma, maar als het huis wordt leeggemaakt, komen ook de negatieve zaken over oma èn papa aan het licht. Papa is erg weigerachtig om er over te praten, maar Maloe moet en zal het weten. Ze gaat op onderzoek uit. Ook als oma’s spulletjes weg moeten, heeft Maloe het moeilijk. Ze voelt dat ze nog met oma kan communiceren via haar spulletjes. Mag dat allemaal zomaar weg? Een boekje over rouwen, verdriet verwerken en omgaan met de dood. Maar ook over omgaan met het verleden van je ouders: rebelse tieners worden doorgaans brave mama’s en papa’s….
Ideaal vanaf negen jaar.
categorie: lagere school
Van Rossum, T. (2012) Oma waar ben je nu? Uitgeverij Free Musketeers
Een realistisch en spannend verhaal voor kinderen vanaf 10 jaar.
Na het overlijden van haar oma komt de hoofdpersoon, Marlinda (10 jaar), in een neerwaartse spiraal terecht. Ze wordt overspoeld door gevoelens van onveiligheid, eenzaamheid, schuldgevoel, verdriet en boosheid. En dan is er opa, die haar belast met een groot geheim. Een loyaliteitsconflict kan niet uitblijven. Het groeit haar boven het hoofd. Bij wie kan ze terecht?
categorie: lagere school
Braitman, L. (2008) Mijn vader is een engel. Uitgeverij Miramah House
Nog maar net 4 is ze als haar papa Dave dood gaat. In ‘Mijn vader is een engel’ zijn haar uitspraken in de 5 jaren die daarop volgen, door haar moeder opgetekend. Papa blijft alom in Liëls leven. Voor het stoplicht en bij het tandenpoetsen. Grappige en ontroerende uitspraken over leven en dood. Om stil van te worden. Een boek door de ogen van een kind over doodgaan, verliezen en doorgaan. ‘Mijn vader is een engel’ is voor grote en kleine mensen een boek van herkenning en troost.
categorie: lagere school
Persoons, B. (2012) Mijn papa is een held. Uitgeverij Clavis
Sober, inlevend verteld verhaal met een sterke, psychologische plot over de emotionele ervaring van een jongen die zijn vader mist. In korte, krachtige zinnetjes wordt de leegheid van het bestaan van de jongen verbeeld zonder valse sentimenten. Goed geschreven boek dat zich prima leent om in ouder-kindrelatie te lezen als hulpmiddel in het streven naar emotionele stabiliteit. Vanaf ca. 10 jaar.
categorie: lagere school
Van Essen, I. (2012) Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk. Uitgeverij Sjaloom
Dit boek is voor en door kinderen gemaakt, naar aanleiding van het onderzoek “Kinderen en rouw “. Hiervoor zijn 30 kinderen in de leeftijd van zes tot twaalf jaar intensief geïnterviewd over hun gevoelens en gedrag na het overlijden van een van beide ouders.
categorie: lagere school
Elias, B. (2006) Water van zout. Uitgeverij Clavis
De vader van Dries overlijdt bij een auto-ongeluk. In eenvoudige woorden en met korte zinnen worden het ongeloof, de woede, de verwarring en de schuldgevoelens van Dries( ± 8 jaar) in dit verhaal voorstelbaar beschreven.
categorie: lagere school
Viorst, J. (2007) Dat is heel wat voor een kat. Uitgeverij Gottmer
De poes van de ‘ik-figuur’ (een jong kind met wie zowel jongens als meisjes zich kunnen identificeren) is doodgegaan. Bij de begrafenis noemt de ik-figuur negen goede eigenschappen van de poes.
categorie: lagere school
Fiddelaers, R. (2005) Als jij er niet meer bent. Als je vader of moeder doodziek is. Uitgeverij Ten Have
Het vierkante boekje is bedoeld als hulpmiddel bij rouwverwerking voor jonge kinderen bij ziekte en dood van een van de ouders in het gezin. In negen korte hoofdstukken komen verschillende aspecten aan de orde, zoals “Hoe moet het nu verder?”, “Mag ik nog plezier maken?”, “Is het misschien mijn schuld dat mama zo ziek is?” en “Wat kan ik voor papa of mama doen?”.
categorie: lagere school
Fiddelaers, R. (2001) Een zakboekje voor kinderen. Uitgeverij In de wolken
Een stripverhaal voor rouwende kinderen. Basisinformatie voor kinderen die iemand door de dood verloren zijn. Aan de achterzijde kunnen de kinderen een vriendje of vriendinnetje, de juf of meester van school of iemand anders iets laten schrijven.
categorie: lagere school
Berebrouckx, A. (1999) De oma van Jules. Uitgeverij Leopold
Jules heeft zijn oma nooit gekend. Ze is al een tijdje dood. Hij wil graag weten hoe ze was, en hij gaat het aan iedereen vragen.
categorie: lagere school
Kuijer, G. (2001) Krassen in het tafelblad. Uitgeverij Querido
Oma is dood, maar Madelief hoeft er niet om te huilen. Madelief heeft haar grootmoeder nauwelijks gekend, doordat haar moeder en haar grootmoeder niet van elkaar hielden. Maar nu komt grootvader logeren, en die praat veel over zijn vrouw. Madelief vraagt zich af waarom niemand haar oma lief vond. Ze praat veel met haar grootvader en lacht ook veel met hem.
categorie: lagere school
Boonen, S. (2001) Wacht op mij. Uitgeverij Clavis
De opa van Jacob is gestorven. Nu moet er veel geregeld worden : rouwbrieven, een doodskist, de begrafenis… Opa is meer aanwezig dan ooit tevoren. Voor oma begint alles zonder opa pas na de drukte van de begrafenis. Jacob probeert zich voor te stellen hoe lang altijd en eeuwig duren.
Hij mag elke dag mee gaan wandelen met oma, tot aan de muur van het kerkhof, maar niet verder. Daar moet hij wachten tot oma terug is. Wat doet oma daar toch, vraagt Jacob zich af…
categorie: lagere school
Vanden Heede, S. (2007) Een bed bij het raam. Uitgeverij Lannoo
De moeder van Stan is ongeneeslijk ziek en brengt haar laatste dagen thuis door. Stan begrijpt er in eerste instantie niets van. Als papa hem het vertelt, is hij afwisselend boos op z’n moeder en dan weer heel verdrietig. Verhaal over Stan, die moet accepteren dat zijn moeder dood gaat.
categorie: lagere school
Aerts, J. (2013) Groter dan een droom. Uitgeverij Querido
Zus is dood, al lang voor broer geboren werd. Broer heeft een speciale band met zus. Zo ééntje zoals alleen broers en zussen kunnen hebben. Al hebben ze elkaar nooit in levende lijve gezien. De dood van zus leeft nog steeds in het gezin. Maar niet alleen in negatieve zin. Op het einde van het boek merken we dat er ruimte is om erover te praten. Zus is niet vergeten.
categorie: lagere school
Luftner, K. (2014) Ik mis papa. Uitgeverij Biblion
Ik mis papa is een ontroerend, krachtig geïllustreerd prentenboek dat zich ondanks het moeilijke onderwerp, het verlies van een ouder, ook richt op een positieve boodschap: hoezeer hij ook wordt gemist, de vader zal altijd voortlevenin de kleine jongen zelf.
categorie: lagere school
Pallion (2005) Mijn boek over… Netwerk palliatieve zorg Limburg vzw – FPZV
Werkboek voor kinderen tot 12jaar. In dit boek kunnen ze zelf plakken, tekenen, kleuren, knutselen of herinneringen (laten) opschrijven. Dit boekje kan steun bieden en een aanzet zijn om hun gevoelens te delen met anderen.
categorie: lagere school
Vriens, J. (1999) Achtste groepers huilen niet. Uitgeverij Van Holkema & Warendorf
In de groep van juf Ina is vaak gedoe, vooral over voetbal. Gelukkig is zij erg goed in het bedenken van originele oplossingen. Maar als haar leerling Akkie ernstig ziek blijkt te zijn, kan ook juf Ina niets meer verzinnen. Heel groep acht leeft mee. Gelukkig kan Akkie het niet laten om zich ook vanuit het ziekenhuis overal mee te bemoeien.
categorie: lagere school
Adolescenten
Daniels, W. (2009) Twee tieten in een envelop. Mag je nog lachen als je moeder doodziek is? Uitgeverij Van Holkema & Warendorf
De moeder van de elfjarige Wietske heeft borstkanker en Wietske weet dat haar moeder niet lang meer zal leven. Daarom wil ze geen lid meer zijn van de moppenclub bij haar op school. Lachen terwijl je moeder doodgaat, dat kan toch niet? En er zijn meer moeilijke vragen waarmee Wietske worstelt. Terwijl haar moeder steeds zieker wordt, gaat het dagelijks leven gewoon verder. De klas verdeelt zich in twee kampen als er een tweede moppenclub wordt opgericht. Thuis maakt Wietske ruzie met haar broer, die boos is op de hele wereld. En er moeten sinterklaassurprises gemaakt worden.
categorie: adolescenten
Vanistendael, J. (2012) Toen David zijn stem verloor. Uitgeverij De bezige bij
Aangrijpende, psychologische graphic novel over leven, liefde en dood, verlies, angst, pijn en euthanasie met mooie, sfeervolle aquareltekeningen. Heel treffend worden in woord en beeld de gevolgen van een dodelijke ziekte op de zieke zelf en zijn naaste omgeving beschreven.
categorie: adolescenten
Sassen, E. (2009) Dit is geen dagboek. Uitgeverij Leopold BV
Niet aan de verwachtingen voldoen dat wordt mijn levensdoel, heb ik vannacht besloten. Vanaf vandaag ga ik mijn uiterste best doen iedereen teleur te stellen. Een paar jaar na het overlijden van zijn moeder wordt de 16-jarige Boudewijn `ziek . Hij is totaal apathisch en komt zijn bed niet meer uit. Zijn vader stelt hem voor de keuze: `Vanaf nu schrijf je elke dag een stukje in dit schrift en je luistert elke dag naar tenminste één van deze cd s. Zo niet, dan laat ik je opnemen. Bou begint met forse tegenzin aan zijn `strafwerk , maar gaandeweg blijkt het schrijven een uitlaatklep. ‘Meeslepend, ontroerend en liefdevol biedt Erna Sassen inzicht in de woede,
categorie: adolescenten
Goudsmit, B. (2008) Afscheidsbrief. Uitgeverij Holland BV
Roman voor jongeren over het verlies van een vriendin.
categorie: adolescenten
Van Abeelen, M. (2013) Thuisfront Mams. Uitgeverij Eenvoudig communiceren BV
Op een dag hoort Madelief dat haar moeder ziek is. Ze heeft kanker en kan niet meer beter worden. Om dit verschrikkelijke nieuws een plek te geven schrijft Madelief in haar dagboek op wat ze denkt en voelt. Leeftijd: 12+
categorie: adolescenten
Westerink, D. (2010) Verder zonder jou. Jongeren over de dood van iemand die ze lief is. Uitgeverij Ten Have
Dit boek is het eerste boek waarin alleen de jongeren zelf aan het woord komen. Want wie kan beter vertellen hoe het is om zo jong een dierbare te verliezen? Het is een boek voor jongeren die iemand verloren hebben.
categorie: adolescenten
Schmitz, J. (2011) Ik heet Olivia en daar kan ik ook niets aan doen. Uitgeverij Lemniscaat
Hartveroverend jeugddebuut van Jowi Schmitz
Dit is het grootste probleem: mijn moeder is dood. Dit is het een na grootste probleem: mijn vader weet het even niet zo goed. Dat mag natuurlijk best, maar er komt wel veel rommel van. Die moet ik steeds opruimen en ik ben nog maar tien. Verder zijn er kleinere problemen: De boot is klein. We hebben weinig geld. Mijn vader is barbier en geen gewone kapper die ook vrouwen kan, dus heeft hij maar de helft van de wereldbevolking als klandizie. Gelukkig zijn hier best veel mannen die zich het liefst de hele dag laten scheren en knippen. Tenminste, dat zegt mijn vader. Dan is er nog het nieuwste probleem dat klein begon maar steeds groter wordt: mijn moeder is gecremeerd en ze zouden de as nasturen, maar ze kunnen ons denk ik niet vinden. Omdat mijn vader het even niet zo goed weet. Omdat ik nog maar tien ben. We zijn op doorreis,’ zegt de vader van Olivia. Maar wat is een doorreis als je niet van je plek komt? Op een boot nota bene, gestrand in de tuin van een kapsalon? Het is maar voor tijdelijk, weet Olivia, zolang haar vader het even niet zo goed weet. Maar hoe kom je weg van een boot in de tuin? Zonder moeder, maar met veel herinneringen en een compleet veranderd leven?
categorie: adolescenten
Van der Werff, H. (2003) www.hellupme.nl Uitgeverij De vier windstreken
Niels, het vriendje van Lisa, heeft de website www.hellupme.nl gevonden. Hier staan allemaal oproepjes van kinderen op. Eén oproepje is van Kim. Haar moeder is ongeneeslijk ziek en ze wil weten of er leven na de dood is. Lisa, Dennis en Niels besluiten haar te helpen en gaan naar mensen van verschillende geloven om het te vragen. Maar wie heeft er nu gelijk? Als Lisa ontdekt dan Kim eigenlijk Niels is, en dat zijn vader ongeneeslijk ziek is, voelt ze zich verraden. Waarom heeft hij het haar niet verteld? Maar als zijn vader sterft, besluit Lisa alles op alles te zetten om erachter te komen of Niels zijn vader ooit nog zal zien.
categorie: adolescenten
Feliers, A. (2004) Donkere kamers. Uitgeverij Standaard
Autobiografisch beschrijft de auteur de belevingswereld van een meisje van elf dat plots haar moeder verliest. In het verhaal is Nina de jongste en wil haar moeder haar leventje niet overhoop halen met de waarheid van de toestand. De vader en zus moeten beloven dit ook niet te vertellen. Ze zou het zelf wel vertellen, als ze weer beter zou zijn. Inhoudelijk is het verhaal erg aangrijpend. Stel je voor dat je als dochter denkt dat je moeder enkel overspannen is terwijl ze haar laatste dagen telt door haar kanker. En hoe het moet zijn voor de rest van de familie om allemaal mee te zwijgen. Wat een slag wanneer Nina dit alles te horen krijgt.
categorie: adolescenten
Kleverlaan, N. (2004) 10.000 zoenen. Uitgeverij Van Holkema & Warendorf
Vlinders in je buik, onzekerheid, tongzoenen, maar ook de eerste keer ongesteld worden : Julia vindt het allemaal maar ingewikkeld. Haar vader en broertje begrijpen er natuurlijk niks van. Julia mist haar moeder, die niet lang geleden is overleden. Ze kan het moeilijk accepteren dat ze thuis nog maar met zijn drieën zijn. En dan krijgt Julia’ s vader een nieuwe vriendin…
categorie: adolescenten
Schreiber, M. (1997) Prinsen in ballingschap. Uitgeverij Facet
Camp Hawkins is een vakantiekamp voor kankerpatiënten. Voor drie weken wordt hen de kans geboden het normale leven van een tiener te leiden. Dan kunnen ze hun hormonen de vrije loop laten en de uitdagingen aangaan, ondanks de wetenschap dat ze nooit twintig zullen worden of hun ouders oud zien worden. Het verhaal van de zestienjarige Ryan staat centraal. ‘Prinsen in ballingschap’ gaat over het leven in enkele korte weken, over het leven grijpen gedurende die enkele maanden, dagen, uren, seconden, die deze grappige, moedige en lieve tieners nog te leven hebben, over het leven intens beleven.
categorie: adolescenten
Fiddelaers, R. (2001) Een zakboekje voor jongeren. Uitgeverij In de wolken
Een stripverhaal voor rouwende jongeren. Basisinformatie voor jongeren die iemand door de dood verloren zijn. Aan de achterzijde kunnen de jongeren een vriend of vriendin, de leerkracht van de school of iemand anders iets laten schrijven.
categorie: adolescenten
Volwassenen
Noten S. (2009) Stapeltjesverdriet
Sabine Noten laat in Stapeltjesverdriet zien hoe groot de invloed kan zijn van zeer jong verlies. Op basis van dertig diepte-interviews met volwassen mannen en vrouwen die als (ongeboren) baby of kind (tot en met vier jaar) -en in hun latere leven nogmaals- een groot verlies meemaakten, laat de auteur zien wat jonge kinderen nodig hebben bij een verlies en geeft ze hier richtlijnen voor. Tevens beschrijft ze haar systemische manier van kijken en werken met stapeltjesverdriet.
categorie: volwassenen
Scaut, L. (2015) DoodGewoon, kinderen begeleiden bij rouw. Uitgeverij Lannoo
DoodGewoon biedt waardevolle inzichten om kinderen te begeleiden bij het rouwproces, zowel voor de professional als voor ouders. Vanaf het moment van overlijden tot en met het eerste jaar na het verlies gaat het boek in op manieren om kinderen te betrekken bij speciale momenten. Dat gebeurt via een handige tijdslijn, waarbij elk betekenisvol moment in het jaar een kans biedt om het rouwproces te initiëren.
DoodGewoon besteedt speciale aandacht aan de opvang op de school zelf. Aan de hand van tekeningen, creatieve opdrachten, visualisatie en verhaaltjes toont het boek hoe de spontane verwerking van kinderen er ondersteund kan worden.
categorie: volwassenen
Brink, J. (2007) Rouw op je dak. Verder leven na de dood van een dierbare. Uitgeverij Lannoo
Vanuit zijn lange ervaring probeerde Jos Brink richting te geven aan het rouwproces van de lezer. Wie je ook bent, waar je ook bij hoort, je verdriet is uniek.
Een troostend boek dat, over de grenzen van religies en levensbeschouwingen heen, de lezer begeleidt op de onzekere maar onvermijdelijke weg van de rouwverwerking.
categorie: volwassenen
Vanden Abbeele, C. (2001) Nu jij er niet meer bent. Uitgeverij Lannoo
Pleidooi met handreikingen hoe kinderen en jongeren begeleid kunnen worden rond rouw en verlies.
categorie: volwassenen
Warren, H. (2004) Ik heb alleen woorden: de honderd meest troostrijke gedichten over afscheid en rouw uit de Nederlandse poëzie. Uitgeverij Bert Bakker
categorie: volwassenen
Goudswaard, J. (2009) Hinkelen. Phoenix opleidingen, Utrecht
Een prachtig boekje over de hink-stap-sprong-manier waarop kinderen rouwen en hoe rituelen, beeldtaal en verhalen een hulpmiddel kunnen zijn.
categorie: volwassenen
Fiddelaers, R. (2013) Jong verlies, rouwende kinderen serieus nemen. Uitgeverij Ten Have
Hoe vertel je aan kinderen dat iemand is doodgegaan? Neem je hen mee op rouwbezoek en naar de uitvaart? Wat zijn de gevolgen van een ernstig verlies voor de ontwikkeling van een kind? Hoe gaan kinderen met verlies om en hoe kunnen we hen daarin steunen?
categorie: volwassenen
Fiddelaers, R. (2005) Als ik er niet meer ben. Kinderen voorbereiden op het overlijden van hun ouders. Uitgeverij Ten Have
Als je weet dat je niet lang meer te leven hebt – hoe vertel je dat dan aan je kinderen? Wanneer ga je er met ze over praten? Moet je je kinderen beschermen of juist overal bij betrekken? Dit is het tweede deel in de serie Afscheid nemen, een reeks thematische boekjes die hulp bieden bij vragen rondom ziekte, doodgaan, afscheid nemen en rouwen.
categorie: volwassenen
Verliefde, E. en Fiddelaers, R. (2005) Ruimte voor verdriet, omgaan met kinderen in verliessituaties. Uitgeverij Acco
Ruimte voor verdriet geeft een leidraad welke woorden te gebruiken, hoe om te gaan met gevoelens en gedachten, hoe het kind doorheen de verwerking te begeleiden. De auteurs hebben, vanuit hun jarenlange praktijk in het omgaan met kinderen met een verlieservaring, deze leidraad opgesteld. Het is een weg die door het kind kan bewandeld worden samen met ouders, leerkrachten, opvoeders en hulpverleners.
categorie: volwassenen
Vanden Abbeele, C. (2004) Er zijn voor jou. Uitgeverij Lannoo
Dit boek omschrijft de rauwheid van rouw en hoe we kinderen en jonge mensen kunnen helpen met de verschillende rouwtaken. Het boek biedt heel bruikbare werkvormen en filmbesprekingen aan om als ouder, leerkracht of begeleider mee aan de slag te gaan, ook op momenten waarop verlies niet expliciet aan de orde is, maar we hen wel gevoelig willen maken voor dit aspect van het leven.
categorie: volwassenen
Voorhoeve, B. (1997) Verhalen en sprookjes op de grens van leven en dood. Uitgeverij Christofoor
Deze bundel met verhalen en sprookjes uit de wereldliteratuur is samengesteld om te gebruiken bij stervensbegeleiding en rouwverwerking. Afhankelijk van de fase waarin de zieke of stervende mens zich bevindt, kan gekozen worden uit drie categorieën verhalen.
categorie: volwassenen
Fiddelaers, R. (2010) Mijn troostende ik. Uitgeverij Ten Have
Dit boek gaat over jongeren tussen twaalf en twintig jaar, die een ouder, broer of zus of een (school)vriend verliezen, over rouw in de puberteit en adolescentie.
categorie: volwassenen
Snoeck, J. (2004) Dit doe je kinderen niet aan. Het begeleiden van kinderen bij een stervende. Uitgeverij Lannoo
Als hulpverlener worden we in de thuiszorg, in de ouderenzorg, in het ziekenhuis geconfronteerd met lijden en sterven. Wanneer iemand stervende is, worden kinderen dikwijls weggehouden, vergeten. De familie wil ze dit verdriet besparen. Is deze intuïtieve reactie wel de juiste? Helaas niet. De ervaring leert dat kinderen veel intenser bezig zijn met de situatie dan algemeen aangenomen wordt. Kinderen moeten de kans krijgen om afscheid te nemen van iemand van wie ze houden. Wel is noodzakelijk dat ze –en hun familie- daarbij deskundig begeleid worden.
categorie: volwassenen
Delfos, M. (2014) Moet ik nu huilen? Uitgeverij Ten Have
Hoe kun je kinderen en jongeren met autisme begeleiden bij een overlijden? Dit boek is bedoeld om ouders, verzorgers, leerkrachten en andere betrokkenen bij die begeleiding te helpen.
categorie: volwassenen
Keirse, M. (2008) Kinderen helpen bij verlies. Voor al wie van kinderen houdt. Uitgeverij Lannoo
Wat als het diepste verdriet kinderen treft? Dit is een wegwijzer bij het omgaan met rouw en verdriet bij kinderen. Het is een gids voor ouders, leerkrachten en begeleiders van kinderen.
categorie: volwassenen
Baseler M. (2010) Over leven en dood. Uitgeverij The house of books
Marja Baseler geeft in haar voorwoord aan dat Over leven en dood voornamelijk jongeren wil helpen bij het omgaan met rouw. Het boek is onderverdeeld in 14 hoofdstukken en is logisch opgebouwd. Het vertrekt van de vraag waarom een rouwproces juist bij jongeren zo moeilijk is. Daarna besteedt de auteur aandacht aan alle soorten emoties die na de dood van een dierbaar iemand de kop kunnen opsteken. Het verlies van een naaste is in ieders leven een ingrijpende gebeurtenis. Hoe kom je daar ooit overheen? Jongeren hebben het vaak extra moeilijk. Zij zitten in een fase van hun leven waarin al veel gebeurt. Meer dan bij kinderen en volwassenen hebben jongeren de neiging om voor pijn en verdriet weg te lopen en zich terug te trekken. Wat gebeurt er allemaal voorafgaande aan en tijdens een begrafenis en crematie? Hoe verloopt een rouwproces? Op deze, en vele andere vragen geeft dit boek antwoord. Ook andere culturen komen aan bod. Het geeft jonge mensen waardevolle tips om deze verdrietige periode in hun leven door te komen. De vele praktische oefeningen kunnen hen helpen om het afscheid te verwerken en weer te genieten van dingen.
categorie: volwassenen
Carlile, M. (2011) Wat als iemand dood gaat ? Uitgeverij Forte
Iemand van wie je veel houdt, gaat dood. Je denkt: dat gebeurt mij niet, maar het gebeurt wel. De wereld staat op zijn kop. Alles is anders. Je bent in de war. Wat moet je met zoveel pijn en verdriet? Jongeren maken op allerlei manieren verlies mee. Of het nu de dood van een grootouder is, een huisdier of schoolvriend, een leraar met een levensbedreigende ziekte of de dood van een idool. Als ieder ander moeten ook jonge mensen zien om te gaan met de schok en het intense verdriet. In dit boek staan veel nuttige tips, herkenbare verhalen en zinnige adviezen. Het helpt jongeren hun weg te vinden in het verlies van een geliefde. Molly Carlile is een expert in de zorg voor stervende mensen. Ze is een warme promotor van het begrip voor de behoeften van jongeren die te maken krijgen met verlies en rouw.
categorie: volwassenen
Vanden Abbeele, C. (2004) Meer dan verdriet. Uitgeverij Lannoo
Meer dan verdriet is het resultaat van samenspraak tussen Claire vanden Abbeele en jonge mensen in rouw. Bij verschillende facetten van rouw geeft de auteur inhoudelijke duiding: wat gebeurt er met jou? Zoveel soorten verdriet. Welke gevoelens gaan door je heen? Hoe ga je hiermee om? En wat gebeurt er met de mensen om je heen?
De jongeren illustreerden met een getuigenis in woord en beeld, een schilderij, een boetseerwerk waarin zij zichzelf uitdrukten.
categorie: volwassenen
Fiddelaers-Jaspers, R. (2015) De rouwende school. Uitgeverij In de wolken
Wanneer een kinderdagverblijf of school geconfronteerd wordt met een (plotseling)verlies, zijn er vaak vragen hoe er gehandeld moet worden. Dit praktische boek van Riet Fiddelaers-Jaspers biedt houvast bij zo¿n emotionele en vaak verwarrende gebeurtenis. Het bevat een protocol, een checklist, werkvormen en informatie over in te zetten middelen. Wat het boek bijzonder maakt, is dat deze feitelijke informatie doorweven is met voorbeelden uit de dagelijkse praktijk.
categorie: volwassenen
Van der Maarel, L. (2014) Kinderen in spagaat. Rouw na scheiding en overlijden. Uitgeverij Ten Have
Kinderen én experts aan het woord. Leoniek van der Maarel werkt al jaren met kinderen die geconfronteerd worden met het verlies van een ouder. Ze laat in haar boek zien dat kinderen niet alleen rouwen na de dood van een ouder maar ook na een echtscheiding, en dat hun rouw in beide situaties vaak dezelfde fases doorloopt. Ook benadrukt ze dat de omgeving in deze turbulente periode een belangrijke rol speelt. Kinderen komen zelf aan het woord over wat voor hen werkt en wat absoluut niet. Dat maakt het boek bijzonder.
categorie: volwassenen
Maes, J. en Jansen, E. (2010) Ze zeggen dat het overgaat. Witsand Uitgevers
Ieder rouwproces is uniek en gaat niet noodzakelijk over. In dit baanbrekend boek vertalen de auteurs de resultaten van een recent onderzoek voor het eerst aan een ruim publiek van rouwende mensen en hun omgeving. Een boek vol concrete verhalen en praktische tips hoe je op een gezonde manier kunt omgaan met je eigen rouwproces.
categorie: volwassenen
Genijn, K. (2013) Schooltas vol verdriet. Uitgeverij Acco
Een school is een bijzondere plaats. De plaats bij uitstek waar kinderen kunnen leren. De allermooiste lessen worden vaak geleerd tussen het aangeboden leerstofpakket: waar kinderen samenspelen, conflicten uitpraten, elkaar geheimpjes vertellen op de speelplaats of waar ze een troostende arm om elkaars schouder leggen wanneer vriend of vriendin iets ergs heeft meegemaakt. Maar wat als dat verdriet plots immens groot is? Zo groot dat het niet alleen leerlingen maar ook de strafste leerkracht aan het wankelen brengt? Wanneer een klasgenootje of leerkracht sterft? Is er dan ruimte voor troost? Kan de school die verlamd lijkt door dit nieuws nog kracht vinden om met haar leerlingen op weg te gaan in het rouwproces? Hier valt een echte levensles te leren: die van troosten, rouwen, gevoelens tonen, verbinden, herinneren. Dit boek is een relaas van een school die een van haar leerlingen verloor. Het is het verhaal achter de schermen over het gemis van een leerling en welk effect dit op de school kan hebben. Het boek is bedoeld als ondersteuning voor hulpverleners in brede zin die met verlies op school kunnen te maken krijgen.Wie het leest, vindt herkenning in de gevoelens waardoor men overspoeld raakt na het verlies van een leerling. Het boek biedt de lezer ook concrete handvatten om mee aan de slag te gaan.
categorie: volwassenen
Overduin, C. (2011) Kind en verlies. Uitgeverij Reed business
Kinderen wil je het liefst ver weg houden van verdriet, pijn en dood. Toch is het leven helaas anders. Ook kinderen maken in hun jonge leven grote kans geconfronteerd te worden met verlies. Ouders gaan scheiden, oma gaat dood, vader wordt ernstig ziek of een kind in de groep komt om bij een ongeval.
Hoe ga je op school, in de kinderopvang en in peuterspeelzalen hiermee om? Hoe begeleid je kinderen die een verlies moeten incasseren? Wat zeg je, wat doe je?
In dit boek komen negen deskundigen aan het woord die praktische adviezen en tips geven aan pedagogisch medewerkers, leerkrachten, maar ook ouders. Orthopedagogen, rouwtherapeuten, maar ook een kinderoncoloog en een moeder die ervaringsdeskundige werd nadat haar tienjarige dochter werd vermoord.
Hun boodschap: verliesverwerking gaat niet vanzelf. Daarom vind je in elk hoofdstuk ook een aantal denk- en doe-opdrachten die je kunt doen in de groep. Met rouw moet je aan de slag.
Kind en verlies is bedoeld voor professionals die werken met kinderen van 0 tot 12 jaar.
categorie: volwassenen
Korteweg, J. (2012) Verder na verlies. Uitgeverij Kok
Dit boek is samengesteld door jongeren van 14 t/m 17. Ze hebben gemeen dat ze een lid van het gezin waarin ze opgroeien verloren. Ze maakten dit boek samen met Joke Korteweg. Ze was jarenlang docente en vertrouwenspersoon aan een reformatorische scholengemeenschap.
Ze zijn gewone kinderen, ze lachen, ze leren en ze krijgen straf. Maar wel met dat kwetsbare plekje dat het verlies teweeg bracht. In hun praatgroep vertellen ze elkaar hoe ze omgaan met hun verlies. Ze leren van elkaar. Ze steunen elkaar. Ze hebben begrip voor elkaar. Met dit boek willen ze graag hun lotgenoten helpen plus de mensen om hen heen. ‘Verder na verlies’ heeft een protestants-christelijke achtergrond.
categorie: volwassenen
Keirse, M. (2008) Vingerafdruk van verdriet. Uitgeverij Lannoo
Boekje met troostende en bemoedigende teksten. Een steun voor iedereen die met een verlies wordt geconfronteerd.
categorie: volwassenen
Bijzondere doelgroepen - Andere culturele achtergrond
Meyer, K. & Lehmann & Schulze (2009) Slaap zacht, piepje. Uitgeverij Clavis
+5j Anton is van hier en Selin komt uit Turkije. Ze gaan elke dag samen naar de kleuterschool en weer terug naar huis. Ze zitten met een heleboel andere kleuters, die soms van verre landen komen, bij twee juffen. Op een morgen vinden ze in de zomerlaan een dode vogel, die ze meenemen naar school. Juf Rita stelt voor om de vogel te begraven. En dan ontspint zich een discussie over de manier waarop ze de vogel zullen begraven. Uiteindelijk bereiken ze een compromis met inbreng vanuit elke cultuur.
categorie: bijzondere doelgroepen
Wienese, I. (2010) Troost voor tranen. Verhalen over verlies en rouw van jongeren uit verschillende culturen. Uitgeverij Ten Have
In dit boek komen 22 jongeren aan het woord, allen kinderen van ouders met een niet-Nederlands afkomst. Zij vertellen openhartig over het overlijden van gezinsleden, familieleden of vrienden en over hun rouwproces, dat sterk bepaald wordt door hun achtergrond. Ineke Wienese vroeg aan hen hoe het verlies hun dagelijks leven beïnvloedde, hoe ze hun verdriet verwerkten. Bij dit boek hoort een interactieve website : www.troostvoortranen.nl
categorie: bijzondere doelgroepen
Troostdoosjes
Ontwikkeld door Invest in me vzw, Cultuursensitief investeren in kwetsbare kinderen en jongeren (Deurne).
Contact: Saliha Berhili, 0483 43 37 90
categorie: bijzondere doelgroepen
Bijzondere doelgroepen - Verstandelijke beperking
Fiddelaers – Jaspers, R. & Van Schooten H. (2005) Ik mis je zo, map, verwerking verlieservaring van mensen met een verstandelijke beperking. Uitgeverij Damon
Map met losbladig systeem en boek voor begeleiders. Ook mensen met een verstandelijke beperking ervaren verdriet en voelen zich eenzaam wanneer ze iemand verliezen door de dood. Voor hen is een bijzonder boek samengesteld dat ze helpt omgaan met de dood en bij het verwerken van verdriet.
categorie: bijzondere doelgroepen
Bosch, E. (2006) Dood en sterven in het leven van mensen met een verstandelijke handicap. Uitgeverij Boom/Nelissen
In dit boek wordt met zeer praktische, herkenbare voorbeelden de beleving verduidelijkt van mensen met een verstandelijke handicape die met de dood en sterven te maken krijgen. Begeleiders, ouders en anderen voelen zich regelmatig verlegen met deze thematiek. Hun wordt een kader aangereikt. Aan bod komen rouw van mensen met een verstandelijke handicap, het belang van visualiseren en concretiseren, rituelen en stervensbegeleiding.
categorie: bijzondere doelgroepen
Sergeant, S. & De Buysere Saar (2013) Nu en straks. Garant uitgevers NV
Het thema ‘palliatieve zorg, ziekte en doodgaan’ is voor iedereen een confronterend en delicaat thema. Wat kan er nu, hoe moet het straks, en hoe kunnen we het mogelijk maken dat mensen kunnen genieten van het ‘nu en straks’, ook als is er weinig perspectief. Het beeldboek kan gebruikt worden om aan kinderen en volwassenen uitleg te geven over termen als ongeneeslijk ziek zijn, palliatieve zorg en sterven.
categorie: bijzondere doelgroepen
Delflos, M. & Fiddelaers, R. (2007) Moet ik nu huilen? Rouw bij kinderen en jongeren met een stoornis binnen het autismespectrum. Uitgeverij Ten Have
+4j Deze uitgave verhaalt het levenseinde van de auteur, die aan borstkanker leed. Ze schreef het boek in de eerste plaats voor mensen die in een terminaal stadium van hun ziekte terechtgekomen zijn, maar ook voor beleidsmakers in de gezondheidszorg, artsen, verpleegkundigen en ziekenhuismanagers.
Hoe kun je kinderen en jongeren met autisme begeleiden bij een overlijden? Kinderen leren aan het leven zelf. Ook over de dood leren ze in hun eigen leefwereld. Bij kinderen met ASS of een daaraan verwante stoornis, gaat het leren veel trager. Hun begrip van sociale interactie is beperkt, en daardoor is het voor hen vaak moeilijk om de dood te begrijpen.
categorie: bijzondere doelgroepen
Het beeldboek “Nu en straks” met begeleidend handboek en werkboek
Het thema ‘palliatieve zorg, ziekte en doodgaan’ is nog vaak taboe, en voor iedereen een confronterend en delicaat thema. Wat kan er nu, hoe moet het straks, en hoe kunnen we het mogelijk maken dat mensen kunnen genieten van het ‘nu en straks’, ook al is er weinig perspectief?
Het beeldboek
´Nu en straks´ kan gebruikt worden om uitleg te geven over de thema’s ‘ongeneeslijk ziek zijn, palliatieve zorg en sterven’ en om deze delicate onderwerpen bespreekbaar te maken. Het beeldboek kan men inzetten om over het eigen ziekteproces te praten, of over de ongeneeslijke ziekte van een familielid, een medebewoner… Het beeldboek is in eerste instantie ontwikkeld voor mensen met een verstandelijke beperking maar kan ook voor een ruimer publiek ingezet worden. We denken hier ook aan kinderen, aan mensen met psychisch lijden, mensen met psychiatrische problemen. Het beeldboek bevat louter illustraties en is dus ook perfect inzetbaar bij anderstaligen.
Het beeldboek is vergezeld van een persoonlijk werkboek
voor degene die zelf ziek is en een handboek met achtergrondinformatie voor ondersteuners. Hierin kan de persoon zelf of iemand uit het netwerk een persoonlijke notitie opschrijven of tekenen bij elke illustratie uit het beeldboek.
categorie: bijzondere doelgroepen
Bijzondere doelgroepen - Broers en zussen
Weggemans, M. (2009) Broers rouwen ook. Uitgeverij Kok
In deze verhalen zoeken broers naar een innerlijke en uiterlijke balans na het verlies van een broer of zus. Ieder verhaal is anders van toon en stijl; het zijn diep persoonlijke verhalen die ons toevertrouwd worden. Uit deze verhalen blijkt dat een broer of zus verliezen je hele binnenwereld overhoop haalt, maar ook dat er veel liefde tussen broers en zussen blijft bestaan, ook na de dood. +12j.
categorie: bijzondere doelgroepen
Weggemans, M. (2011) Broederziel alleen? Het verlies van een broer of een zus een plaats geven. Uitgeverij Kok
Een boek dat broers en zussen wil stimuleren en helpen om uiting en aandacht te geven aan hun gevoelens en gedachten over de dood van hun zus en te onderzoeken welke gevolgen het verlies van die broer of zus heeft voor hun eigen leven. Verschillende aspecten van dit specifieke rouwproces, waarover zo weinig bekend is, dat het gezien kan worden als een “niet-erkend verlies”, worden in ‘Broederziel alleen?” belicht.
categorie: bijzondere doelgroepen
Weggemans, M. (2008) Rouwen in de zijlijn. Verhalen van zussen over verlies van een broer of zus. Uitgeverij Kok
In dit boek komen voor de eerste keer een groot aantal zussen aan het woord over het verlies van hun broer of zus. Een meestal verborgen en onderschat rouwproces waar in de maatschappij nog weinig aandacht voor is.
categorie: bijzondere doelgroepen
van Lingen, R. (2014) Mijn zus is een sterretje. Uitgeverij Van Lingen
Peter is blij want hij krijgt een broertje of zusje. Maar Inge wordt veel te vroeg geboren en overlijdt in het ziekenhuis. Iedereen komt afscheid nemen van zijn zusje. Prentenboek met gekleurde illustraties. Vanaf ca. 4 jaar.
categorie: bijzondere doelgroepen
Beukema, E. (2005) Dag Manon, daaag. Uitgeverij Callenbach
4-6 j – Prentenboek over Laura ’s zusje Manon, die doodgaat. In dit boekje worden gebeurtenissen en emoties beschreven vanuit Laura, zelf nog maar een kind, rondom de geboorte en het overlijden van haar zusje.
categorie: bijzondere doelgroepen
Ovaere, S. (2017) Mijn kleine grote broer. Uitgeverij Tekst en Inzicht
Een prachtig hardcover boekje voor de allerkleinsten, geschreven door Sanne Ovaere en geïllustreerd door Sofie Buydens. Het vertelt op een zachte, luchtige en kinderlijke manier over hoe een grote broer in de wolken een rol speelt in het leven van een brusje. Mijn kleine grote broer is op rijm geschreven en bevat fantasierijke, grappige illustraties van hoe kleine grote broer toch stiekem telkens een handje helpt of zijn aanwezigheid in kleine tekens laat blijken. Het is door zijn stevige vormgeving en leuke plaatjes bij uitstek geschikt voor kinderen van 1 tot 6 jaar.
categorie: bijzondere doelgroepen
Waeles, H. (2015) Ono, een bijzonder broertje. Uitgeverij Casa Littera
Ilo kijkt vol verwachting uit naar de geboorte van zijn broertje Ono. Maar de ochtend van de geboorte verloopt niet als verwacht. Ono is zo stil. Slaapt hij? Maar de volgende dag slaapt hij nog steeds? En hij huilt nooit, hij wordt niet gewassen, hij krijgt geen andere kleertjes aan en mama geeft hem nooit melk. Ilo kan niet met hem spelen. Want inderdaad… Ono is dood. Mama en papa zijn verdrietig, maar wanneer Ilo gekke dingen doet, kunnen ze weer lachen. Ilo heeft vele vragen en gaat op zoek naar antwoorden. Iedereen denkt er het zijne over en geeft hem antwoorden met de nodige twijfels. Niemand is zeker. Maar beetje bij beetje krijgt hij voldoende troost om het verlies een plaats te kunnen geven.
Dit warme prentenboek vol oprechte emoties biedt troost aan iedereen – jong en oud – die met verlies te maken heeft. Maar het is ook een welkom (voor)lees- en kijkboek voor iedereen die beseft dat het leven broos is, dat je blij mag zijn met alles om je heen. Het verhaal bouwt zich gestaag op naar een deugddoend einde. De chronologie neemt je mee en biedt je voorzichtige antwoorden en diverse meningen omtrent de dood en wat erna. De tekst laat zich vlot voorlezen, de vele dialogen zijn realistisch en herkenbaar. De kleurrijke prenten zijn sfeervol en spreken je aan op je gevoel. Een ontroerend prentenboek dat je raakt en troost biedt.
categorie: bijzondere doelgroepen
Nijssen, E. (2009) Benjamin. Uitgeverij Clavis
Kleuter Robin heeft een babybroertje gekregen, Benjamin, en fantaseert wat ze later samen kunnen spelen. Maar dan wordt Benjamin ongeneeslijk ziek en sterft. Mama is verdrietig, papa knorrig, allemaal missen ze Benjamin. Bij opa, oma en zijn lievelingstante vindt Robin geborgenheid en afleiding. Samen met zijn juf maakt Robin een mooie tekening met zijn wensen erop geschreven, zoals papa en mama die weer gelukkig zijn, die ze omhoog sturen met een ballon. Want volgens mama is Benjamin bij de sterren en de maan. Na een tijd is Robins wens uitgekomen, want papa en mama zijn weer blij: er is een nieuw babyzusje geboren.
Liefdevol wordt ruimte geboden aan zowel verlies en rouwverwerking als aan blijdschap om de nieuwe geboorte, waarbij het overleden kindje nooit vergeten wordt.
Indien thematiek zich aandient, voor zowel gezinnen als kleutergroepen. Vanaf ca. 4 jaar.
categorie: bijzondere doelgroepen
Aerts, J. en Törnqvist, M. (2013) Groter dan een droom. Uitgeverij Querido
Zus neemt haar broer, de ik-figuur in dit boek, mee. Broer volgt haar die nacht op de fiets. Samen maken ze een fietstocht die enkel zij kunnen beleven. Zus is dood, al lang voor broer geboren werd. Broer heeft een speciale band met zus. Zo ééntje zoals alleen broers en zussen kunnen hebben. Al hebben ze elkaar nooit in levende lijve gezien. De dood van zus leeft nog steeds in het gezin. Maar niet alleen in negatieve zin. Op het einde van het boek merken we dat er ruimte is om erover te praten. Zus is niet vergeten. Je voelt de warmte en gezelligheid van het gezin. Dit prentenboek is een kleine parel die een echt juweel wordt eens je het gelezen hebt. Zo ééntje die je in je kast moet koesteren om er af en toe er knus mee in de zetel te kruipen. Een verhaal over dood, liefde, verdriet, verlangen, gemis, … groter dan een droom. Een boek om alleen te lezen of met twee of …, voor jong en oud. Kortom geschikt voor het hele gezin. Enige kleine minpuntje: jonge kinderen die nog niet met het thema geconfronteerd werden, zullen niet alles ten volle begrijpen. Maar dat neemt niet weg dat ze kunnen genieten van de mooie vormgeving. Het verhaal is ontroerend, de tekst vloeiend en poëtisch geschreven. De dromerige prenten voeren je mee naar een andere wereld. Het is heel moeilijk om nog woorden te vinden die het boek alle eer aan doen. Ik heb er van genoten en zal dat nog lang doen.
categorie: bijzondere doelgroepen
Somers, P. (2000) Sterrenkind. Uitgeverij Christofoor
4-6j – Na de zomervakantie gaat Tineke naar een nieuwe klas en krijgt ze een nieuwe juf. Alle kinderen mogen in de kring vertellen wat ze hebben meegemaakt in de vakantie. Tineke vertelt dat ze heel verdrietig is omdat haar broertje Michiel in de vakantie is gestorven. Hij was al heel lang ziek. De kinderen zijn erg onder de indruk van het verhaal van Tineke. Aan de hand van hun eigen ervaringen praten ze samen met de juf over wat er met een mens gebeurt als hij sterft.
categorie: bijzondere doelgroepen
Verroen, D. en Hund, M (2009) Job is dood. Uitgeverij Olga Kinderboeken
Job, de broer van Jasmijn en Bart, is na een aanrijding met een auto dood gegaan. Ze zien op tegen de begrafenis, maar kunnen er met familieleden over praten. Prentenboek met grote kleurenillustraties in gemengde techniek. Vanaf ca. 6 jaar.
categorie: bijzondere doelgroepen
Goudswaard, J. (2009) Hinkelen. Phoenix Opleidingen
Hinkelen, korte verhalen over rouwverwerking met kinderen. Een doorkijkje in het begeleiden van kinderen bij het verwerken van ervaringen met de dood. Het verlies van een vader, een moeder, broer of zusje, leerkracht, klasgenoot of vriend(innetje) is een sleutelmoment in het leven. Hoe kan zo’n ervaring een bron worden, die kracht geeft? Hinkelen, kleine verhalen waarin het grote zichtbaar wordt, een uitgave van Phoenix Opleidingen. Kernthema: ‘ het gemiste als inspiratiebron’, over de kracht van het helende verhaal.
categorie: bijzondere doelgroepen
Sollie, A. (2007) Een raadsel voor Roosje. Uitgeverij Querido
Roosje gooit haar kleurpotloden op tafel. Een portret van Pia, het lukt haar nooit. Het is niet haar schuld dat Pia doodging. Ze hoeft haar dus ook niet weer levend te tekenen. Kan ze niet maar beter een zelfportret maken? Met allemaal blauwe kronkels in haar hoofd… Maar hoe tekent ze het verdriet dat in haar keel zit? Ze neemt een schrift uit de la van de tekentafel. Een cadeautje van Pia voor Roosjes tiende verjaardag. Er staan tien versjes in die Pia zelf heeft geschreven. En een opdracht: Een uit een. Tien uit tien. Roosje zal het zien. Een raadsel voor Roosje, Van je grote zus, Pia. En een raadsel is het. Roosje begrijpt er nog steeds niets van. Wat heeft Pia haar in ’s hemelsnaam willen vertellen?
categorie: bijzondere doelgroepen
Strange, L. (2017) Het geheim van het Nachtegaalbos. Uitgeverij Gottmer
Het geheim van het Nachtegaalbos’ is een prachtig kinderboek over de kracht van fantasie. Grote thema’s als verlies en rouw spelen een subtiele rol in het betoverende verhaal. Dwalen in het Nachtegaalbos Engeland, 1919. Na de dood van haar broertje verhuist de twaalfjarige Henrietta met haar familie naar een oud huis aan zee. Henri’s moeder is zo verdrietig dat ze haar kamer niet uitkomt, en haar vader is veel weg voor zijn werk. Dan begint Henri maar op eigen houtje de omgeving te verkennen. Niemand merkt het als ze op een avond afdwaalt naar het enge bos achter het huis. Daar komt ze Mot tegen, een vreemde vrouw die Henry kan helpen haar familie te redden. Verlies en verbeelding In ‘Het geheim van het Nachtegaalbos’ komen grote thema’s als verlies en rouw op een fijngevoelige manier aan de orde. Verhalen en sprookjes raken in Henry’s gedachten verwikkeld met de mysteries en tegenslagen van de echte wereld. Haar verbeelding helpt haar een weg door de duisternis te vinden.
categorie: bijzondere doelgroepen
Âge de la maternelle – Slosse, N. (2009). Grand Arbre est malade. Publié par Image publique
Frimousse aime beaucoup Grand Arbre. Quand le docteur des arbres découvre des petits vers sous l’écorce de Grand Arbre…l’univers de Frimousse en est complètement bouleversé. Au travers de cette aventure de Frimousse, les jeunes enfants font l’expérience de ce qui arrive quand un proche est frappé par une maladie grave. Kit pédagogique pour aider les adultes à parler aux enfants de la maladie grave qui touche un proches et par une approche ludique, proposer à l’enfant un espace pour s’exprimer et dépasser ses peurs, sa tristesse, sa colère.
categorie: franstalig
Slosse, N. (2015). Adieu Grand Arbre. Publié par vzw Talismanneke
« Adieu Grand Arbre » est un outil précieux pour accompagner les émotions des enfants qui doivent faire face au déclin et décès d’un proche à cause d’une maladie grave, comme le cancer. Beaucoup plus qu’une histoire illustrée en format de livre de poche, “Adieu Grand Arbre” est à donner à un enfant pour un geste symbolique et réconfortant. Vous montrez que vous êtes sensible au chagrin de l’enfant.
L’enfant peut garder le livret près de lui comme un soutien palpable dans les moments difficiles. L’aspect réconfortant de ce livret réside en particulier dans la guirlande de fleurs au verso. La famille et les amis peuvent apporter une touche personnelle au dessin en noir et blanc, de façon à rendre visible leur soutien et leur amitié. En regardant la guirlande décorée, l’enfant recevra en un coup d’oeil le message chaleureux de tous les gens qui sont là pour l’aider à supporter la perte douloureuse.
categorie: franstalig
L’école primaire. Hennuy, M. et Buyse, S. (2006). Alice au pays du Cancer. Publié par Union européenne.
Alice vit paisiblement au pays des merveilles jusqu’au jour où son papa lui annonce que sa maman a dû partir pour le pays du Cancer. La petite fille veut aussitôt rejoinder sa maman sur cette terre inconnue au nom mystérieux mais son papa lui répond que ce lieu n’est pas pour les enfants. Inquiète et très impatiente de revoir sa maman, Alice decide de se render seule dans ce monde étrange. Cet album au sujet douloureux, mais combine actuel, accompagne l’enfant et l’aide à apprivoiserla réalité- le pays du Cancer- et à l’accepter.
categorie: franstalig
Varley, S. (1984). Au revoir Blaireau. Publié par Andersen PressLtd.
Blaireau était vieux. C’était un ami sûr, toujours prêt à rendre service. Mais un matin, il n’était plus là… Un grand classique qui aborde avec espoir la disparition d’un être cher. Un ton juste, pour un livre exceptionnel.
categorie: franstalig
Robberecht, T. (2004). Eva et Lisa. Publié par éditions Flammarion.
Lisa est la grande soeur d’Eva. Lisa et Eva se ressemblent beaucoup., mail ells sont aussi très différentes. Elles partagent tous leurs secrets; A deux, ils sont moins lourds à porter. Mais un jour, lisa s’en est allée…
categorie: franstalig
L’Association des Soins palliatifs en Province de Namur (2017). Le temps qui reste.
Carnet d’expression – Guide à destination des adultes – www.letempsquireste.be
categorie: franstalig
L’Association des Soins palliatifs en Province de Namur (2017). Depuis que tu n’es plus là.
Carnet d’expression – Guide à destination des adultes – www.depuisquetunesplusla.be
categorie: franstalig
Saulière, D. et Saillard, R. (2005). Le petit livre de la Mort et de la Vie. Publié par Bayard Editions.
Les enfants, comme tous les êtres humains, s’ interrogent sur les grandes étapes de la vie, de la naissance à la mort, qu’ils soient ou non confrontés à un deuil. Or, pour dénouer des sentiments d’angoisse ou de tristesse, rien ne remplace la parole et le dialogue. Avec des mots justeset sans se dérober devant des questions difficiles, ce petit guide veut apporter de l’espoir et expliquer que la mort fait partie de la vie et lui donne son sens.
categorie: franstalig
Bonameau, I. (2002). Sibelle et Timothée. Publié par l’imprimerie IFC à Saint-germain-du-Puy.
Cette histoire se passe à Touvabihin, un pays sans soleil où le noir n’existe pas. Un pays où il est interdit de pleurer et où les habitants portent un drôle de sac dans le dos, qui les cajole pour les empêcher d’être tristes.
Cette histoire est celle d’une princesse, de son meilleur ami, le chien Timothée, et d’un secret très important. Une princesse qui a un grand besoin de pleurer, qui écrit une letter à la Mort, et qui, un jour, réussira à changer le monde et à faire revenir le soleil.
categorie: franstalig
Pernusch, S. (1998). Faustine et le souvenir. Publié par PPO Graphic.
“ – Tu es trop jeune pour comprendre.
– C’est pas vrai! Je comprends tout si on m’explique. C’est quoi la mort? “
Il n’est pas toujours de facile de répondre aux questions de Faustine. Mais si Papa et Maman n’y parviennent pas, Grand-Père, lui, saura. Obstinée et attentive, Faustine interroge. Sincère et délicat, Grand-Père répond…
categorie: franstalig
Adultes. Auber, J. et T. (2013). Bonjour, jeune beauté! Publié par Bayard Editions.
Ils ont enfin décidé de s’en parler, de partager leurs souvenirs, leurs émotions et leurs blessures, sur ces vingt années de vie avec Julie, leur fille aînée, porteuse d’une anomalie génétique rare, source de handicaps multiples.
A l’occasion d’un déplacement proffessionel, le couple s’échange des lettres, une correspondence s’instaure, les récits se mêlent: le jour de la naissance; les crises parfois violentes; les consultations répétées et souvent désespérentes; ls courriers adressés à tant de specialists, tant d’instutions et les pages écrites en secret. Quelques belles rencontres enfin, comme cele de ce médecin qui le premier sut accueillir Julie par un: “Bonjour, jeune beauté!” Le témoignage d’une famille debout, mais au prix d’une lute quotidienne épuisante, qui interroge la société tout entire sur sa capacité à regarder autrement la déficience intellectuelle.
categorie: franstalig
Barbier, B. (2014). Là où tu es Je ne suis pas. Publié par L’Harmattan.
Martin a 12 ans. Pendant six mois, sa maman, l’auteure de ‘Là où tu es je ne suis pas’, son frère, son père sont suspendus au fil de la vie. Elle semble reprendre son cours, pendant un an, et puis un jour de janvier, pendant que Martin peint une forêt lumineuse, l’image sur l’ordinateur est somber, dangereusement somber. “Le medecin lui a expliqué… Martin a tout ecouté, a regardé l’image sur l’ordinateur. Puis il a dit: Je ne veux pas revenir ici pour faire une chimio, je veux aller à l’école. “ Un récit terrible et magnifique d’une vie trop courte qui résonne éperdument dans un dialogue entre Martin et sa maman. Les mots s’inscrivent dans des carnets de voyage. Un voyage dans le train de la vie.